Eğitime İlişkin Temel Kavramlar

EĞİTİM

Eğitim, bireyin bilgi ve davranışlarında değişiklik meydana getirme süreci olarak tanımlanabilir, zaman zaman kültürlere göre de değişebilir.

• Eğitimin genel ve kapsamlı tanımlarından bazıları şunlardır:
• Dar anlamda, bireyin davranışlarını değiştirme sürecidir.
• Geniş anlamda ise, bireyin toplum standartlarını, inançlarını ve yaşam tarzlarını kazanmasında etkili olan tüm sosyal süreçleri içerir.
• Kişinin, yaşadığı toplum içinde değerli olan yeteneklerini, tutumlarını ve diğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçlerin tümüdür.
• Bireyin yaşadığı toplumda uygulanabilir değere sahip yeteneklerin, niteliklerin ve diğer davranış örüntülerinin kazanıldığı süreçler bütünüdür.
• Seçilmiş ve kontrol edilmiş bir ortamın, özellikle de okulun etkisi altında, sosyal becerilerin ve en iyi şekilde bireysel gelişimin sağlandığı sosyal bir süreçtir.

KÜLTÜR

Bir önceki kuşaktan devralınan veya karşılıklı ilişki ve etkileşimler sonucu oluşturulan, geliştirilen ve aktarılan tüm ekonomik, dinsel, siyasal, sosyal kurumlar; sanat, dil, felsefe, töre, yöntem ve işlevleri; inanç, tutum ve idealleri içeren maddi ve manevi değerler toplamından oluşan bir bütündür. Kültürün maddi yönü içinde kullanılan ve sahip olunan; evler, hamamlar, halılar, kilimler, yemek çeşitleri vb. unsurlar sayılırken, manevi yönü içinde inançlar, değerler, töreler gibi toplumun yaşantısına yön veren öğeler bulunmaktadır.

Eğitim, doğrudan bireyle ilgili bir kavramdır. Bundan dolayı bireyin yapısının incelenmesi gerekir. Birey; biyolojik, psikolojik, sosyal ve kültürel bir varlıktır. Bireyin davranışlarında ve bilgilerinde değişiklik meydana getirme sürecinde yani eğitimin gerçekleşmesinde biyolojik, kültürel ve sosyal etmenler doğrudan etkilidir. İnsan, çevresiyle girdiği etkileşim sonucunda sosyalleşir ve kültürel etkileşime girer. Bu etkileşim sonucu gerçekleşen öğrenmeler eğitimin kapsamında yer alır.

Bu nedenle eğitim, kültürle ve toplumla ilişkili bir kavramdır ve aralarındaki ilişki aşağıdaki gibidir:

• Eğitim, kültürün aktarılmasında önemli bir araçtır.
• Eğitim, toplumun kültürünü etkileyen ve kültüründen etkilenen bir yapıya sahiptir.
• Eğitim, görevini yerine getirirken kültürel olanaklardan yararlanır.
• Eğitim, kültürel değerlerin izlerini taşır.
• Eğitim, kültüre göre gelişmeye karşı daha az direnç gösterir.

Kültürel yayılma süreciyle gelen maddi ve manevi öğelerle başka kültürden insan ve grupların belli bir kültüre girmesi ve karşılıklı kültürel etkileşim sonucu her ikisinin de değişime uğraması, kültürleşme kavramı olarak tanımlanır. Örneğin, Ankara'da İngiliz Konsolosluğunda çalışan bir İngiliz'in öğle yemeklerinde lahmacun yemeye, konsoloslukta çalışan Türklerin de İngilizlere özgü beş çayı içmeye başlaması kültürleşmedir.

YAŞANTI

Bireyin doğrudan katıldığı, algıladığı, manasını kaldığı, gözlediği olay; bilincin o anki içeriği ayrıca bu olaydan elde ettiği bilgi olarak açıklanabilirken, bireyin çevresiyle girdiği etkileşimler sonucu edindiği deneyimler olarak da ele alınabilir. Yaşantı kavramı eğitsel yönden kazanılmış yaşantı ve yaşanılmış yaşantı olmak üzere iki grupta incelenebilir. Yaşanılmış yaşantı, bireylerin birbiriyle ve çevreyle etkileşimi sonucunda yer alan etkinliklerin tümünü içerirken; kazanılmış yaşantı, bireylerin birbiriyle ve çevresiyle etkileşimi sonucu bireylerde kalıcı izler bırakarak davranış değişikliği oluşturmasıdır.

Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istenilen değişimi oluşturma sürecidir.

• Bu tanım dikkate alındığında eğitimin temel özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Davranış değişikliği (kasıtlı ve istenilen) ile sonuçlanır.
• Bireyin kendi yaşantısı yoluyla gerçekleşir (yaşantı ürünüdür).
• Bir süreçtir (süreç: bir zaman diliminde düzenli işlemlerden geçerek gerçekleşen dönüşüm ve örüntülü bir değişimdir).
• Bireylere toplumsal ve kültürel normları (kuralları) kazandırır.

Eğitimin temelinde insan vardır ve insanın mevcut durumu yetersiz kabul edilir. Bu nedenle insanın istenilen yönde değiştirilmesi ve bunun için çevrenin düzenlenmesi ve istenen ürüne ulaşılıp ulaşılmadığının kontrol edilmesi gerekir.