İhtiyaç Belirleme Nedir? İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları

İhtiyaç belirleme, programla ilgili karar vermek ve ilkeler oluşturmak veya kurum­sal gelişim ve kaynakların bölüştürülmesi amacıyla belirlenen bir dizi sistematik prosedür olarak tanımlanmaktadır.

Verimli bir eğitim programı gerçek İhtiyaçlara dayalı olmalıdır. Eğitim programını hazırlayıp uygulamaya koymak için bireyin, toplumun ve konu alanının ihtiyaçla­rının öncelikle belirlenmesi gerekmektedir. Eğitim ihtiyacını saptama işlemi, prog­ramlı bir eğitim çalışmasının ilk adımını oluşturur. Program hedefleri ihtiyaçlara dayalı olursa gerçekçi olabilir. Öğrenciye kazandırılacak davranışlar, kazanımlar (hedef davranışlar) toplumun, konuların ve Öğrencilerin ihtiyaçlarına dayalı olarak belirlenir ve felsefe ile psikolojiden yararlanılarak bu hedefler kesinleştirilir.

İhtiyaç belirleme süreci

Hazırlık : İhtiyaç belirleme sürecinde, çalışmanın ve ça­lışmada yer alacak kişilerin planlanması aşa­masını kapsar. Bu aşamada İhtiyaç belirleme­nin amaçlarının da belirlenmesi gerekir.

Bilgi toplama ihtiyaç duyulan bilgilerin uygun veri toplama araçlarıyla toplanması

Bilgilerin analizi : Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ve analiz edilmesi

Bilgilerin Rapor Edilmesi: Yorumların ve sonuçların bir araya getirilmesi

Bilgilerin kullanımı : Sonuçların ilgililerle paylaşılması ve gerekli du­rumlarda işe koşulması İle gerçekleşir.

İhtiyaç belirleme yaklaşımları, farklı yöntemlerle bu ihtiyaçların analiz edilmesini ve belirlenmesini sağlar.

İhtiyaç belirleme yaklaşımları,

1. Demokratik Çoğunluğun İstekleri İle Baskı ve Referans Gruplarının İstek ve Önerilerinden Hareketle İhtiyaçların Belirlenmesi: Bu yaklaşımda, toplumun çoğunluğunun istek ve beklentileri ile baskı ve referans gruplarının istek ve önerileri göz önünde bulundurularak ihtiyaçlar belirlenir.

2. Analitik: Mevcut Durumun Olumlu ve Olumsuz Sonuçlarından Hareketle İhtiyaçların Belirlenmesi: Bu yaklaşımda, mevcut durumun hem olumlu sonuçları (varlığıyla sağladığı yarar) hem de olumsuz sonuçları (yokluğuyla ortaya çıkan zarar) düşünülerek ihtiyaçlar belirlenir.

3. Betimsel : Gözlenen Başarı ile Beklenen Başarı Arasındaki Farkı Kıyaslayarak İhtiyaçların Belirlenmesi: Bu yaklaşımda, gözlenen başarı ile beklenen başarı arasındaki fark analiz edilerek ihtiyaçlar belirlenir.

4. Farklar: Varsayımlardan Hareketle Gelecekte Karşılaşılabilecek Olası Durumlardan Yola Çıkarak İhtiyaçların Belirlenmesi: Bu yaklaşımda, gelecekte karşılaşılabilecek olası durumlar ve bu durumlarda ortaya çıkabilecek ihtiyaçlar varsayımlarla belirlenir.

 

İhtiyaç belirleme yaklaşımları, eğitim programlarının verimliliği için önemlidir. Eğitim programları, hedef davranışların belirlenmesi, uygun konuların seçilmesi ve eğitim yaşantılarının düzenlenmesi ile ilişkilidir. İhtiyaçların doğru bir şekilde belirlenmesi, bu sürecin sağlıklı bir şekilde ilerlemesine ve hedeflenen davranış değişikliklerinin gerçekleşmesine yardımcı olur.