Problem Çözme Yöntemi - Eğitim Bilimleri

Problem çözme yöntemi, literatürde probleme dayalı öğrenme olarak da geçmektedir ve çağdaş yaklaşımlarda da sıklıkla kullanılmaktadır.

Problem çözme yöntemi, öğretim yaklaşımlarında araştırma ve buluş yoluyla bilişsel becerilerin kazandırılmasında etkilidir. Öğrenci merkezlidir ve öğrencinin ilgi ve motivasyonunu artırır. Ayrıca daha kalıcı öğrenme sağlar ve bilimsel yöntemi kullanmayı ve bilimsel tutumu öğretir.

 Problem çözme aşamaları şunlardır:

1. Problemin farkına varma/tanıma

2. Problemi tanımlama

3. Problemin çözüm seçeneklerini belirleme/hipotezler ya da dönenceler oluşturma

4. Veri toplama

5. Verileri değerlendirme/çözümleme

6. Genellemelere ve sonuçlara ulaşma

Problemin yapısına göre bu aşamalarda küçük farklılıklar olabilir. Örneğin, problemi tanıma aşamasında toplanan bilgiler yeterli değilse çözüm seçenekleri (hipotez) belirlenmeden önce problemin çözümüne ilişkin veri (bilgi) toplanabilir.

Dikkat : Problemin yapısına göre bu aşamalarda küçük farklılıklar olabilir. Örneğin, problemi tanıma aşamasında toplanan bilgiler yeterli değil ise çözüm seçenekleri (hipotez) belirlenmeden önce problemin çözümüne ilişkin veri (bilgi) toplanabilir.

Dikkat : Problem çözme yöntemi, literatürde probleme dayalı öğrenme olarak da yer almakta ve ayrıca bu yaklaşım çağdaş yaklaşımlarda da kullanılmaktadır.

Bu özellikler doğrultusunda, iyi bir problem senaryosu aşağıdaki gibi olabilir:

Konu: İklim değişikliği

Problemin tanımı: İklim değişikliği dünya genelinde giderek artan bir sorun haline gelmektedir. Öğrenciler olarak, iklim değişikliği konusunda farkındalık kazanmanız ve çözüm önerileri geliştirmeniz gerekmektedir.

1. İlgi ve merak uyandırıcı olmalı: Öğrenciler, iklim değişikliği konusundaki etkileri ve nedenleri araştırırken ilgi ve merak duygularını harekete geçirecek bir problem senaryosu sunulmalıdır. Örneğin, "Gelecek yıllarda dünya çapında deniz seviyesinin yükselmesinin ne gibi sonuçları olabilir?" gibi bir soruyla başlayabilir.

2. Gerçek dünya ile ilişkili olmalı: Problem senaryosu, öğrencilerin gerçek dünya problemleriyle bağlantı kurabilmesini sağlamalıdır. İklim değişikliği gibi küresel bir sorunu ele alarak, öğrencilerin çevrelerindeki olaylarla ilişki kurmasına olanak tanınabilir.

3. Düşünmeyi ve akıl yürütmeyi temel almalı: Problem senaryosu, öğrencilerin düşünce süreçlerini ve mantık becerilerini kullanmalarını gerektirmelidir. Öğrenciler, iklim değişikliğine ilişkin verileri analiz ederek neden-sonuç ilişkileri kurmalı ve çözüm önerileri geliştirmelidir.

4. Bilgiyi temel alan bir yaklaşıma sahip olmalı: Problemi çözmek için öğrencilerin önceki bilgilerini kullanmaları ve yeni bilgiler edinmeleri gerekmektedir. Örneğin, iklim değişikliğinin nedenleri, etkileri, küresel ölçekteki çözüm önerileri gibi konularla ilgili araştırmalar yapmaları istenebilir.

5. Öğrencilerin kararlarını belirlemesine olanak tanımalı: Problem senaryosu, öğrencilere çeşitli karar noktaları sunarak kendi düşüncelerini ve çözüm önerilerini belirlemelerini sağlamalıdır. Bu sayede öğrenciler, bağımsız düşünce becerilerini geliştirebilirler.

6. Grup çalışmasına uygun olmalı: İklim değişikliği gibi karmaşık bir problem, grup çalışmasıyla çözülebilecek nitelikte olmalıdır. Öğrenciler, uygun gruplar oluşturarak problemi daha iyi analiz edebilir ve çözüm önerileri geliştirebilirler.

7. Açık uçlu olmalı: Problem senaryosu, tek bir doğru cevabı olmayan açık uçlu bir soru veya durum içermelidir. Öğrencilerin farklı perspektiflerden yaklaşarak çeşitli çözüm önerileri sunmaları teşvik edilmelidir.

8. Öğrencilerin önceki bilgileriyle bağlantılı olmalı: İklim değişikliğiyle ilgili problem senaryosu, öğrencilerin daha önce öğrenmiş oldukları bilgilerle bağlantı kurabilmelerini sağlamalıdır. Öğrencilerin önceden edindikleri bilgileri kullanarak probleme farklı açılardan yaklaşmaları teşvik edilebilir.

9. Farklı bakış açılarını ortaya çıkarmalı: Problem senaryosu, öğrencilerin farklı bakış açılarını ortaya çıkarabilmelerini sağlamalıdır. Örneğin, iklim değişikliği konusunda bilimsel, ekonomik, politik ve sosyal boyutları ele alan bir senaryo hazırlanabilir.

10. Bağlantılar kurmak için köprü görevi görmeli: Problem senaryosu, öğrencilerin daha sonra öğrenilecek konularla veya bilgilerle bağlantı kurabilmesi için bir köprü görevi görmelidir. Öğrencilerin iklim değişikliği konusunu daha derinlemesine araştırmaları ve ilgili diğer derslerle ilişkilendirmeleri teşvik edilmelidir.

5N1K Tekniği

Örneğin, iklim değişikliği konusundaki problemi çözmek için 5N1K tekniği kullanılabilir:

1. Ne?: İklim değişikliği, atmosferdeki sera gazlarının artması ve bu gazların sera etkisinden dolayı dünya genelindeki hava koşullarının değişmesi anlamına gelir. Bu durum, dünyanın farklı bölgelerinde artan sıcaklıklar, ekstrem hava olayları, deniz seviyesinin yükselmesi gibi bir dizi etkiye yol açabilir.

2. Kim?: İklim değişikliği, tüm dünya üzerindeki insanlar, canlılar ve ekosistemler üzerinde etkili olabilir. Ancak, en çok etkilenen gruplar arasında düşük gelirli ülkeler, kıyı bölgelerinde yaşayanlar ve doğal kaynaklara dayalı ekonomilere sahip olanlar bulunmaktadır.

 

3. Nerede?: İklim değişikliği, dünyanın her tarafında etkili olabilir. Ancak, bazı bölgeler daha fazla etkilenebilir. Örneğin, kutup bölgelerindeki buzulların erimesi ve deniz seviyesinin yükselmesi, kıyı bölgelerinde ciddi sorunlara yol açabilir.

4. Ne zaman?: İklim değişikliği sürekli bir süreçtir, ancak son yıllarda hızlanmış durumdadır. Sanayi devriminin ardından insan faaliyetleri, sera gazı emisyonlarını artırmış ve iklim değişikliğini hızlandırmıştır.

5. Neden?: İklim değişikliği birçok faktörün sonucudur. Bunlar arasında fosil yakıtların yanmasıyla oluşan sera gazları, ormanların tahribi, endüstriyel faaliyetler ve tarımsal uygulamalar yer almaktadır. Bu faaliyetler, dünya genelinde sera gazı emisyonlarının artışına ve iklim değişikliğine neden olmaktadır.

6. Nasıl?: İklim değişikliği ile mücadelede bir dizi çözüm önerisi bulunmaktadır. Bunlar arasında temiz enerji kaynaklarına geçiş, enerji verimliliğinin artırılması, ormansızlaşmanın önlenmesi, sürdürülebilir tarım uygulamalarının teşvik edilmesi ve sera gazı emisyonlarının azaltılması yer almaktadır. Bu çözümler, iklim değişikliği etkilerini hafifletebilir ve gelecekteki zararları önleyebilir.

5N1K tekniği, iklim değişikliği konusundaki probleme farklı açılardan yaklaşmak ve bilgi toplamak için kullanılabilir. Bu teknik, problem çözme sürecinde gerekli bilgileri toplamak ve çözüm önerilerini geliştirmek için bir temel sağlar.

PUPE Modeli

PUPE modeli, problem çözme sürecinde takip edilecek aşamaları hatırlamak için kullanılan bir kısaltmadır. İşte her bir aşamanın açıklaması:

1. Definition (Belirleme): Öncelikle, problemi tanımlamak ve anlamak önemlidir. Problemin ne olduğunu ve neden çözülmesi gerektiğini anlamak için araştırma yapmak ve verileri analiz etmek gerekir.

2. Understand (Anlama): Problemi tam olarak anlamak için etkilerini ve sonuçlarını değerlendirmek gerekmektedir. Problemin ne kadar önemli olduğunu ve hangi faktörlerin problemi etkilediğini anlamak önemlidir.

3. Planning (Planlama): Problemi çözmek için bir plan oluşturmak önemlidir. Bu aşamada, çözüm önerileri geliştirilmeli ve uygulanabilir adımlar belirlenmelidir. İhtiyaç duyulan kaynakları belirlemek ve zaman çizelgesi oluşturmak da bu aşama içinde yer alır.

4. Evaluation (Değerlendirme): Çözüm planının etkisini değerlendirmek önemlidir. Bu aşamada, uygulanacak çözümün başarılı olup olmadığını ve hedeflere ulaşıp ulaşılmadığını değerlendirmek için bir değerlendirme yapılmalıdır.

5. Execution (Uygulama): Planın uygulanmasına geçildiği aşamadır. Bu aşamada, hazırlanan planı adım adım uygulamak ve çözüm önerilerini hayata geçirmek gerekmektedir.

PUPE modeli, problem çözme sürecini hatırlamak ve adımları takip etmek için faydalı bir araçtır. Bu model, problemleri organize etmek ve çözüm sürecini daha etkili hale getirmek için kullanılabilir.