Hedeflerin Aşamalı Sınıflaması - Program Gelistirme

Hedeflerin Aşamalı Sınıflamasını Bilişsel - Duyuşsal - Devinişsel Alan olarak sınıflandırabiliriz

Bilişsel (Zihinsel) Alan

Hatırlama: Bilgilerin olduğu gibi hatırlanması aşamasıdır. Tanımlama, söyleme, yazma, seçme, altını çizme, kavramlar ve olgular bilgisi gibi becerileri içerir. Örneğin, toplama ve çıkarma işlemlerini tanımlama.

Kavrama: Bilgilerin yorumlanarak farklı şekillerde ifade edilmesi aşamasıdır. Kendi cümleleriyle ifade etme, başka bir şekilde ifade etme, ayırt etme, açıklama, örneklendirme, çıkarımlarda bulunma, özetleme, tablolaştırma, tablo ve grafik okuma gibi davranışlar kavrama düzeyinde gerçekleşir. Örneğin, problem çözme yollarını örneklerle açıklama.

Uygulama: Bilgilerin uygulanması, hayata geçirilmesi, gerçekleştirilmesi, tatbik edilmesi aşamasıdır. Yapma, çalıştırma, kullanma, hazırlama gibi becerileri içerir. Örneğin, derste öğrenilen bir formülle verilen bir problemi çözme.

Analiz   : Bilgilerin çözümlenerek parçalanması, unsurlara ayrılması, karşılaştırılması ve birbiriyle ilişkilendirilmesi sürecidir. Örneğin, © Bir metni anlamak için kelimeleri ve cümleleri analiz eder.

Sentez  : Bilgilerin yeniden birleştirilerek başka bir yapıya dönüştürülmesi, yeni bir şeyin oluşturulması sürecidir (derleme, tasarım, üretme, önerme, yaratıcılıkta bulunma, sentezleme vb.). Örneğin, © Bir konu hakkında yeni bir fikir ortaya koyar ve bunu başka bir kişiye sunar.

Değerlendirme : Bilgilerin değerlendirilip yargıya varılması, değerlendirme yanlışlarının düzeltilmesi, farklı görüşlerin tartışılması, eleştirel düşünme becerisi kullanılarak sonuca varılmasıdır. Örneğin, Bir metni değerlendirir ve yazarın niyetini sorgular.

 

Duyuşsal (duygusal) alan

Bireylerin duygusal tepkiler, değer verme, motivasyon ve duygusal bağlanma gibi konularla ilgilenir. Bireylerin duygularını ifade etme, duygusal durumları kontrol etme ve başkalarının duygusal durumlarına karşı empati yapma gibi becerileri içerir.

Psikomotor (kaslarla ilgili) alan

Bireylerin fiziksel becerilerini kullanma ve geliştirmeyle ilgilenir. Bu alan, hareket becerilerini, koordinasyonu, el becerilerini ve spor aktivitelerini içerir. Örneğin, bir enstrüman çalmak, spor yapmak veya el işleri yapmak gibi aktiviteler psikomotor becerilere örnektir.

Bu beş alanda gerçekleştirilen davranışlar, bilişsel olarak bilgiyi işlemeyi, duygusal olarak duyguları ifade etmeyi, psikomotor olarak fiziksel becerileri kullanmayı içerir. Bu alanlar birbirleriyle etkileşim halindedir ve bireysel gelişimin tüm yönlerini kapsar.

BLOOM'UN BİLİŞSEL ALAN SINIFLAMASINA GETİRİLEN YENİLİKLER

Ayrıca, Bloom'un bilgi düzeyi artık bir basamağı temsil etmek yerine, tüm taksonomik düzeyleri etkileyen bir boyut olarak kabul edilmektedir. Yani, herhangi bir düşünme veya öğrenme faaliyeti tüm düzeyleri içerebilir ve sadece bir düzeyle sınırlı kalmaz.

 

Diğer bir değişiklik ise, orijinal taksonomide sıralamaya dayalı bir yaklaşıma yer verilirken, yenilenmiş taksonomide daha fazla esneklik ve öğrenci merkezli bir yaklaşım benimsenmiştir. Öğrencilerin önceden belirlenmiş bir sırayla aşamaları geçmek zorunda olmadıkları, daha özgür bir şekilde ilerleyebildikleri düşünülmektedir.

 

Yenilenmiş taksonomide ayrıca, bilişsel süreçlerin kullanımını ve kazanılmasını temsil eden alt becerilere daha fazla vurgu yapılmıştır. Öğrencilerin düşünme becerilerini kullanma, analiz etme, sentezleme, eleştirel düşünme, problem çözme gibi yetenekleri geliştirmesi hedeflenmektedir.

 

Son olarak, öğrenmenin bağlamın ve deneyimin önemli olduğu vurgulanmaktadır. Öğrenme, sadece bilgiyi biriktirmekle kalmayıp, öğrencilerin gerçek dünya uygulamaları ve deneyimleri ile ilişkilendirilmesi ve anlamlandırılması gerektiği düşünülmektedir. Bu nedenle, öğretim programlarında aktif öğrenme, proje tabanlı öğrenme ve problem tabanlı öğrenme gibi yöntemlere daha fazla yer verilmektedir.

Bunun dışında Haladyna Taksonomisi konusunda bir tablo yoluyla açıklamaya çalışalım.

Haladyna Taksonomisi

Zihinsel davranış	Hedef Davranış Örnekleri
Anımsama	Olgulara, kavramlara, sınıflamalara, araç gereçlere, yöntemlere, İlkelere, kuramlara vb’lerine İlişkin bilgi­leri anımsama
Anlama	Kavramları, İlkeleri yeni bir bilgi bütünü içerisinde ayırt etme, verilen bilgilerden yola çıkarak ileriye dö­nük çıkarımda bulunma ve yorumlama
Problem Çözme	Kavramları, ilke ve genellemeleri birleştirerek yeni bir problem durumuna bilimsel anlayışı kullanarak çözüm üretme. Problemi belirleme, problemi tanımlama, veri toplama, gözlem yapma, değişkenleri belirleme, deney tasarlama, ölçme, sonuca ulaşma, test etme
Eleştirel düşünme	Bir bilginin ya da savın doğruluğunu, gerçekliğini ve güvenirliğini kanıtlama, bir konu hakkında karar ve­rirken çeşitli ölçütlerden yararlanma, okuduğu ya da duyduğu bir şeye ilişkin kanıt elde etmeye çalışma
Yaratıcılık	Parçalardan yeni, Özgün, benzersiz bir bütün oluştur­ma, yeni bir ürün ya da ürünü elde etme yöntemi geliştirme, bir problemi çözmede yeni bir yol önerme, geni bir sanat ürünü yaratma vb.